Fon: Ses tellerinin titreşimi sonucunda ortaya çıkan akustik enerjidir.
Fonoloji (Ses bilgisi) : Bir dildeki konuşma seslerini anlam ayırt edici özelliklerine göre inceleyen bilim dalıdır.
Çocuğun anadilinin ses düzenini (Fonolojik düzen) öğrenme sürecidir.
Çocuklarda genelde 7 yaşına kadar tamamlanır. Sesli harfler ve dudak harfleri (b, m gibi) daha erken öğrenilen harflerdir. ‘ r ’ gibi harfler daha zorlayıcıdır ve geç öğrenilir.
Bir dilin anlam ayırt edici özelliklerinin bilinmesinde problem mevcuttur. Çocuk içinde bulunduğu toplum dilinin anlam ayırt edici özelliklerini tam bilememektedir.
– Substitution (Yerine Koyma): Çocuk kelime içinde kullanması gereken harflerin yerine başka harfler kullanmaktadır. Örneğin; Kitap yerine Kipap ; t yerine p harfi kullanılmış.
– Omission (Atlama, Çıkarma): Çocuk konuşma sırasında bazı harfleri hiç söylemeden atlamaktadır. Örneğin ; Resim yerine esim : r harfi atlanarak söylenmiştir.
– Addition (Ekleme, İlave): Çocuk sözcükte olmayan başka harfleri sözcüğe ekleyerek konuşabilir. Örneğin; Masa yerine Massa; Sözcüğe fazladan s harfi eklenmiştir.
Fonasyonla ortaya çıkan sesin ağız, dil, dudak, yumuşak damak ve sert damak tarafından şekillendirilerek lisanın temel öğelerinin oluşturulmasıdır.
Anadilin ses sistemi (fonoloji) öğrenilmesine rağmen ses üretiminde etkili olan organlarda (diş, dil, yumuşak damak, sert damak vb) problem olması sonucunda ses üretiminde bozukluk olmasıdır.
– Motor Artikülasyon Bozukluğu: Nörolojik bir problem sonucunda gelişebilir. 2’ye ayrılır.
1. Dizartri: Konuşma bozukluğu beynin bir bölgesinde sorun olması sonucu ilgili kas kontrolünün bozulması ve kaybına bağlıdır. Beyin tümörleri, zehirlenmeler, menenjit, beyin kanaması, parkinson hastalığı sonucunda gelişebilir. Dizartride konuşma yavaş ve zayıftır.
2. Verbal Dispraksi: Konuşma ile ilgili kaslar normal olmasına rağmen motor programlama bozukluğu nedeniyle konuşmanın bozulmasıdır. Sıklıkla hastanın genel motor becerilerinde de bozulma gözlenebilir.
– Mekanik Artikülasyon Bozukluğu: Konuşmaya yardımcı organlarda anatomik bir problem olabilir. Dil bağı, eksik diş, yarık damak, yarık dudak gibi rahatsızlıklar mekanik artikülasyon bozukluğuna yol açar.
Fonasyonla ortaya çıkan sesin ağız, dil, dudak, yumuşak damak ve sert damak tarafından şekillendirilerek lisanın temel öğelerinin oluşturulmasıdır.
Anadilin ses sistemi (fonoloji) öğrenilmesine rağmen ses üretiminde etkili olan organlarda (diş, dil, yumuşak damak, sert damak vb) problem olması sonucunda ses üretiminde bozukluk olmasıdır.
– Motor Artikülasyon Bozukluğu: Nörolojik bir problem sonucunda gelişebilir. 2’ye ayrılır.
1. Dizartri: Konuşma bozukluğu beynin bir bölgesinde sorun olması sonucu ilgili kas kontrolünün bozulması ve kaybına bağlıdır. Beyin tümörleri, zehirlenmeler, menenjit, beyin kanaması, parkinson hastalığı sonucunda gelişebilir. Dizartride konuşma yavaş ve zayıftır.
2. Verbal Dispraksi: Konuşma ile ilgili kaslar normal olmasına rağmen motor programlama bozukluğu nedeniyle konuşmanın bozulmasıdır. Sıklıkla hastanın genel motor becerilerinde de bozulma gözlenebilir.
– Mekanik Artikülasyon Bozukluğu: Konuşmaya yardımcı organlarda anatomik bir problem olabilir. Dil bağı, eksik diş, yarık damak, yarık dudak gibi rahatsızlıklar mekanik artikülasyon bozukluğuna yol açar.
Çocuklar öğrenmeye açık bir dönemde oldukları için etkin bir terapi programıyla güzel yanıtlar elde edilebilir. Ailenin de terapi programıyla ilgili olması ve evde de düzenli çalışmalar yapılması önemlidir. Çocuğun terapistin yanında kendini güvende hissetmesi ve terapistle iletişiminin iyi olması programın en motive edici unsurlarından biridir.